Concentratiekampen,,
Een concentratiekamp is een kamp waar mensen, meestal onder militaire dwang, bijeengebracht worden. Het is een inrichting om politieke tegenstanders of anderszins ongewenste mensen op grond van etnische, religieuze of sociale kenmerken te isoleren en psychisch en/of fysiek te breken, in sommige gevallen te doden. Het insluiten in een kamp gebeurt doorgaans voor onbepaalde tijd, door administratieve handelingen, zonder tussenkomst van een rechtbank en rechtshulp en zonder enig recht op inspraak. Het begrip concentratiekamp is voor een groot deel bepaald door het gebruik ervan tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Er zijn verschillende kampsoorten: vernietegingskampen,werkkampen,interneringskampen,reserveringskampen en verzamel en doorgangskampen.
Vernietigingskampen,,
Vernietigingskampen hebben de vernietiging van mensen tot doel. Een ongeëvenaard voorbeeld zijn de tussen 1941 en 1942 gebouwde vernietigingskampen tijdens het Duitse nationaalsocialisme, zoals Sobibór. Het doel van deze kampen was de zo snel mogelijke en grootschalige vernietiging op welhaast industriële wijze, van Joden, met name door middel van gifgas. Degenen die er aankwamen werden direct gedood.
Werkkampen,,
In werkkampen verrichten inzittenden dwangarbeid (in tegenstelling tot vernietigingskampen, waar niet arbeid maar de directe dood het doel was). Inzittenden stierven vaak als gevolg van zware dwangarbeid, ondervoeding en ziekte. Ook pleegden gevangenen die het onmenselijke kampbestaan niet meer aankonden zelfmoord. In werkkampen werden jonge en sterke gevangenen bestemd als slavenarbeiders, o.a. voor de grote fabriekscomplexen die bij deze kampen aanwezig waren. Dit waren meest bedrijven die aan het leger leverden zoals IG Farben dat bij bv. Auschwitz grote productieafdelingen gevestigd had. De werk- en leefomstandigheden hierin waren overigens niet veel beter dan in de kampen zelf. Ook hier was het dodental enorm als gevolg van de vaak levensgevaarlijke werkomstandigheden, slechte verzorging en de willekeur van de bewakers.
De werkkampen waren in verschillende categorieën ingedeeld. In categorie één zaten relatief milde kampen als Dachau en Buchenwald, terwijl in categorie drie kampen zaten als Groß-Rosen, Natzweiler-Struthof en Mauthausen. Tot september 1942 verschilde de situatie in Groß-Rosen voor Joden, Polen en politieke gevangenen weinig van die in een vernietigingskamp. Voor hen was de gemiddelde overlevingstijd twee a drie maanden en maximaal een half jaar. Zij die door toeval Groß-Rosen toch overleefden vonden Dachau een hemel op aarde.
In Nederland was Kamp Vught een werkkamp.
Sommige gevangenen werden geselecteerd voor medisch 'wetenschappelijk onderzoek' wat meestal uitliep op een gruwelijke dood voor de 'proefpersoon'. Berucht was de arts Josef Mengele die zelfs kinderen gebruikte voor zijn experimenten.
Interneringskampen,,
In interneringskampen staat de controle op politieke tegenstanders of politiek onbetrouwbaar geachte bevolkingsgroepen centraal. Krijgsgevangenenkampen zijn eveneens interneringskampen, waarbij echter steeds internationaalrechtelijke normen dienen te worden nageleefd.
In Nederland hadden was Kamp Schoorl gedurende korte tijd een interneringskamp voor achtereenvolgens buitenlanders, Joden en communisten, alvorens de Duitsers hen naar concentratiekampen doorstuurden.
Reserveringskampen,,
Reserveringskampen zijn kampen die niet bedoeld zijn voor de vernietiging of internering van mensen, maar worden gebouwd om mensen te 'reserveren' om met hen een ander doel te bereiken. In de Tweede Wereldoorlog werden in de reserveringskampen Joden geplaatst die volgens de bezetter een speciale betekenis hadden voor de maatschappij, zoals ex-militairen en kunstenaars. Andere Joden die dachten kans te kunnen maken op een plek in zo'n kamp, zouden zich dan niet snel voor de Duitsers verbergen, waardoor zij gemakkelijk te deporteren waren.
Verzamel- en doorgangskampen,,
Verzamel- en doorgangskampen zijn, meestal kleine, kampen die worden gebouwd om mensen te verzamelen en te sorteren om ze vervolgens door te sturen naar andere, vaak grotere kampen. In de Tweede Wereldoorlog werden in de doorgangskampen mensen verzameld die dagelijks opgepakt werden om ze vervolgens, vaak wekelijks, per goederentrein af te voeren naar de diverse werk- en vernietigingskampen. Voorbeelden van verzamel- en doorgangskampen uit de Tweede Wereldoorlog zijn Kamp Westerbork en Kamp Amersfoort in Nederland, Kamp Mechelen in België en Kamp Drancy in Frankrijk.
De Kampen:
concentratiekamp, | Nederlandse doden, |
Amersfoort | 468 |
Auschwitz | 57000 |
Bergen-Belsen | 1700 |
Buchenwald | 750 |
Dachau | 600 |
Esterwegen | 10 |
Flossenbürg | 150 |
Groß-Rosen | 370 |
Majdanek | 90 |
Mauthausen | 1650 |
Natzweiler | 100 |
Neuengamme | 3000 |
Ravensbrück | 260 |
Sachsenhausen | 600 |
Sobibór | 34500 |
Stutthof | 25 |
Vught | 699 |
Westerbork | 733 |
Zöschen | 120 |