Josef Mengele (Günzburg, 16 maart 1911 – Bertioga (Brazilië), 7 februari 1979) was een Duits erfbiologisch onderzoeker, legerarts en nationaalsocialist. Gedurende de twee laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog was hij werkzaam in het vernietigingskamp Auschwitz, waar hij medische experimenten uitvoerde, vaak met dodelijke afloop, en gevangenen selecteerde voor de gaskamers. Mengele kreeg als bijnaam "engel des doods".

In 1940 werd Mengele opgeroepen voor de Wehrmacht en meldde zich in augustus vrijwillig bij de Waffen-SS. Hij werd naar Polen gestuurd als bataljonarts, waar hij in 1942 zwaar gewond raakte. Na genezing bleek hij niet meer voor het front geschikt en werd hij naar Berlijn gestuurd. Vanaf 30 mei 1943 was hij werkzaam in concentratiekamp Auschwitz als arts en verantwoordelijk voor de selectie van gevangenen. Zijn bijnaam heeft hij gedeeltelijk aan deze functie te danken; de gevangenen werden bij aankomst in het kamp door Mengele geselecteerd. Degenen die niet door de selectie kwamen, werden direct doorgestuurd naar de gaskamer.

Mengele werd berucht door zijn wrede medische experimenten op gevangenen, en in het bijzonder op tweelingen die door hun genetische gelijkheid van belang werden geacht voor de eugenetica. Onder de experimenten vielen onder meer blootstelling aan koude tot overlijden, experimenten in vacuümkamers, het amputeren van ledematen en verwijderen van organen (naar verluidt vaak zonder verdoving) en het uitproberen van medische behandelingen en geneesmiddelen. Een van zijn experimenten had als doel een Siamese tweeling te maken door een eeneiige tweeling aan elkaar te naaien – een experiment dat overigens faalde, evenals de proefneming een blauwe stof in de ogen te injecteren om ze "Arisch" te maken. Gedurende zijn tijd in Auschwitz leverde Mengele allerlei menselijk materiaal aan het Keizer Wilhelm Instituut voor Antropologie, Menselijke Erfelijkheidsleer en Eugenetica in Berlijn en zijn directeur, Verschuer.

Ondanks de onmenselijkheid van Mengeles proefnemingen worden sommige resultaten in de hedendaagse industrie nog altijd gebruikt. Zijn bevindingen ten aanzien van de maximale stroomsterkte die een menselijk lichaam aankan vormen nog steeds de basis voor de fabricage van aardlekschakelaars. Mengele streefde een habilitatie na, die hij nooit verkregen heeft

 Josef Mengele